ET22

[edytuj]

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Skocz do: nawigacji, szukaj{| cellpadding="4" cellspacing="0" class="infobox" style="border-bottom: #aaa 1px solid; text-align: left; border-left: #aaa 1px solid; margin: 0px 0px 1em 1em; width: 250px; border-collapse: collapse; background: #f2f2f2; float: right; font-size: 90%; border-top: #aaa 1px solid; border-right: #aaa 1px solid"

| colspan="2" style="text-align: center; background-color: #aaaaff; font-size: 120%"|ET22 201E |- | colspan="2" style="text-align: center; background: white; font-size: 95%"| ET22-1013 po remoncie |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Producent | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|Pafawag Polska |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Lata budowy | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|1969-1989 |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Układ osi | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|Co'Co' |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Masa służbowa | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|120 ton |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Długość ze zderzakami | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|19240 mm |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Szerokość | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|3000 mm |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Wysokość | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|4456 mm |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Średnica kół | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|1250 mm |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Liczba silników | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|6 |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Typ silników trakcyjnych | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|EE541 LKa535 (od numeru 500 wzwyż} |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Moc ciągła | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|3000 kW |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Moc godzinna | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|3120 kW |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Maksymalna siła pociągowa | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|42 T |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Stosunek przekładni | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|79:18 |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Prędkość konstrukcyjna | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|125 km/h |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|Nacisk osi na szyny | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|20 T |- | style="background: #eeeeee; vertical-align: top"|System hamulca | style="background-color: #f8f8f8; width: 150px"|Oerlikon |- | colspan="2" style="text-align: center; background-color: #f8f8f8; font-size: x-small"|nie posiada sterowania wielokrotnego (z wyjątkiem typu 201Ec) |- | colspan="2" style="text-align: center; background-color: #ffffff; font-size: x-small; border-top: #aaa 1px solid"|Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |} PowiększET22-353PowiększElektrowóz typu 201Eg na kolejach marokańskichPowiększET22 w barwach PKP CargoPowiększET22-413 i ET22-1073 przejeżdżają przez stację Zielona GóraPowiększET22-509PowiększET22-668 w Nakle ŚląskimPowiększET22-001 w ChojnowieET22 (również oznaczenie prywatnych przewoźników 201E; oznaczenie marokańskie E1000; typ 7E, 201E, 201Ec, 201Ee, 201Ef, 201Eg, 201Eh, 201Em i 202E) – normalnotorowa ciężka elektryczna lokomotywa towarowa produkcji polskiej produkowana w latach 1969 - 1989 w zakładach Pafawag we Wrocławiu dla Polskich Kolei Państwowych. Przez polskich maszynistów i miłośników kolei bywa nazywana "bykiem" lub "helmutem".

Historia i tło historyczne [[[ET22|edytuj]]]

Szybkie postępy elektryfikacji trakcji PKP i coraz większe potrzeby przewozowe wymusiły potrzebę opracowania nowej lokomotywy. Dotychczas stosowane elektrowozy ET21 dysponowały zbyt małą siłą pociągową jak na ciężkie pociągi towarowe, a stosowanie ich w trakcji podwójnej powodowało braki taborowe. Ogólne założenia konstrukcyjne opracowano w latach 1965 - 1966, a pierwsze prototypy wyprodukowane zostały w Pafawagu w 1969. W początkowych fazach projektowania lokomotywy oznaczono typem 7E, później zmieniono typ wg nowej normy na 201E. W 1971 ruszyła produkcja seryjna. Kolejne serie różniły się zewnętrznie, m.in. układem okien i żaluzji w ścianach bocznych oraz kształtem obudowy reflektorów. Od numeru ET22-1019 zmieniono oznaczenie typu na 201Eh, jednak nie wprowadzono większych zmian. Typ 201Eh zarejestrowano tylko na podstawie telefonicznego zgłoszenia z Pafawagu.

W 1977 zbudowano dwa prototypy (numery fabryczne 201Ec-001 i 201Ec-002; typ 201Ec, później zmieniony na 202E) ze zmodyfikowanym podparciem pudła, gniazdami sterowania wielokrotnego, przystosowaniem do zabudowy sprzęgu samoczynnego i innymi drobnymi usprawnieniami. Początkowo otrzymały one numery taborowe 501 i 502, następnie 701 i 702, a obecnie 1001 i 1002. Jednak mimo posiadania gniazd sterownia wielokrotnego, lokomotywy te nigdy nie pracowały ze sobą. Ich duża moc powodowała palenie się urządzeń elektrycznych w drugiej lokomotywie oraz zrywanie sprzęgów śrubowych. Zostały skreślone z inwentarza i fizycznie zlikwidowane w 2009 roku.

Na podstawie lokomotywy ET22 zaprojektowano i wyprodukowano lokomotywę EP23 (typ 201Ea) z prędkością maksymalną 160 km/h. Lokomotywa ta jednak nie sprawdziła się i została przebudowana na lokomotywę ET22 typu 201E. Wpisana na stan z numerem ET22-121 w miejsce skreślonej innej lokomotywy.

Być może była zaprojektowana jeszcze lokomotywa typu 201Eb jako odmiana EP23, ale brak jest szczegółów ne ten temat.

Na bazie ET22 zaprojektowana została również kolejna lokomotywa EP23 (typ 201Ed, później zmieniony na 103E). Projekt tej lokomotywy nie doczekał się realizacji.

Powstały również projekty lokomotyw ET22 typu 201Ee i 201Ef, ale nigdy nie zostały zrealizowane. Brak jest szczegółów na ich temat.

20 lokomotyw wyprodukowano na eksport do Maroka dla Krajowego Urzędu Kolei Marokańskich (ONCF). W stosunku do pierwowzoru są one najbardziej zmodyfikowane ze wszystkich lokomotyw ze względu na specyficzne warunki klimatyczne. M.in. stanowisko maszynisty po lewej stronie, zmienione pantografy. Były też nieco niższe. Otrzymały one oznaczenie typu 201Eg, koleje marokańskie oznaczyły je serią E1000 (numery od E1001 do E1020).

Ogółem wyprodukowano dla PKP 1183 sztuki serii ET22 lokomotyw.

Modernizacja [[[ET22|edytuj]]]

W 2004 lokomotywę ET22-315 zmodernizowano w Zakładach Naprawczych Lokomotyw Elektrycznych w Gliwicach nadając jej oznaczenie ET22-2000 (typ 201Em) i obecnie stacjonuje w Zakładzie taboru w Wrocławiu. 12 września 2007 PKP Cargo podpisało umowę z ZNLE Gliwice na modernizację kilkuset lokomotyw ET22. Za dwa lata prawdopodobnie wyjedzie pierwszych 49 sztuk zmodernizowanych ET22.

W 2009 roku zostały zmodernizowane 2 kolejne sztuki na ET22-2001 i ET22-2002. Obecnie stacjonują one w Zachodniopomorskim zakładzie spółki PKP Cargo w Szczecinie.

Kolejne zmodernizowane ET22 trafiły do Szczecina (2003, 2004) i Wrocławia (2005, 2006), 2007 przechodzi testy. Modernizowane są kolejne lokomotywy, docelowo ma być ich 50 sztuk.

Konstrukcja [[[ET22|edytuj]]]

W konstrukcji ET22 zastosowano wiele elementów stosowanych w elektrowozach serii EU07 - przede wszystkim silniki trakcyjne, lecz również przetwornicę główną, układ przeniesienia napędu typu Alsthom, przekładnię główną (79:18) oraz prowadzenie zestawów kołowych. Zmieniono natomiast przede wszystkim mocowanie pudła na ramie, w ET22 odbywa się ono nie za pomocą belki bujakowej jak w EU07, w której wózki są sztywno osadzone, lecz za pomocą cięgieł (zawieszenie cięgłowe) z elementami metalowo-gumowymi, co uelastycznia konstrukcję i polepsza właściwości jezdne. Pomimo tych ulepszeń lokomotywy ET22 z powodu długości własnej jak i samych wózków (wózki trójosiowe) źle sprawdzają się w eksploatacji na liniach krętych, gdzie powodują uszkodzenia toru i zestawów kołowych. W toku eksploatacji i kolejnych napraw rewizyjnych lokomotywy te poddawane są rozmaitym modyfikacjom i ulepszeniom. Część egzemplarzy otrzymała sprzęg międzywózkowy i smarowanie obrzeży kół.

Dopuszczenie do ruchu w innych krajach [[[ET22|edytuj]]]

5 ET22 (093, 165, 202, 592, 1118) ma dopuszczenie do ruchu na liniach ŽSR (Słowacja). W tym celu zostały wyposażone w pantograf z wkładką węglową oraz dodatkowo pantografy zostały wymienione na połówkowe.

Eksploatacja [[[ET22|edytuj]]]

Elektrowóz ET22 może prowadzić pociągi towarowe o masie 2700 ton z prędkością 80 km/h, natomiast składy o masie do 3150 ton z prędkością 70 km/h. Można też zaprząc ciężki pociąg pasażerski, który przy masie 700 ton może być ciągnięty z maksymalną prędkością konstrukcyjną elektrowozu wynoszącą 125 km/h. Lokomotywa stosowana jest głównie w ruchu towarowym, ale przy obecnych brakach taborowych można ją spotkać coraz częściej w ruchu pasażerskim. Jest obecnie najliczniejszą serią lokomotyw elektrycznych na PKP. Lokomotywy ET22, które zostały opracowane do ruchu towarowego, często są spotykane podczas prowadzenia pociągów pasażerskich w przypadku braku lokomotyw pasażerskich lub do prowadzenia zbyt ciężkich (długich) składów. (Między wieloma innymi składami, można wyróżnić pociąg osobowy relacji Łódź Fabryczna – Skarżysko-Kamienna na odcinku Łódź Fabryczna – Tomaszów Mazowiecki).

Eksploatacja u prywatnych przewoźników [[[ET22|edytuj]]]

Spółka PKP Cargo sprzedała znaczną część (często wysłużonych już), mających ponad 30 lat egzemplarzy ET22, które znalazły zatrudnienie u prywatnych przewoźników, w szczególności w firmach; PTKiGK Zabrze oraz CTLu. Niektóre lokomotywy prywatnych przewoźników są oznaczone serią 201E.

Ponadto 3 sztuki lokomotyw sprowadzono z Maroka, które wcześniej były wyeksportowane. Lokomotywy te przebudowano z typu 201Eg na typ 201E poprzez m.in. przeniesienie stanowiska maszynisty na prawą stronę, zmiana pantografów itd. Zostały oznaczone serią ET22:

• E1003 → ET22-R001
• E1018 → ET22-R002
• E1020 → ET22-R003

Stacjonowanie [[[ET22|edytuj]]]

numer	miasto	uwaga
602, 735, 744, 745, 779, 786, 805, 820, 821, 884, 896, 933, 940, 960, 967, 971, 978, 979, 980, 985, 996, 997, 998, 1007, 1008, 1009, 1036	Białystok
181, 210, 212, 220, 254, 279, 281, 303, 317, 321, 327, 377, 396, 404, 422, 436, 443, 452, 457, 507, 524, 540, 591, 632, 645, 685, 742, 743, 781, 787, 788, 789, 797, 798, 818, 826, 832, 836, 837, 840, 856, 860, 922, 923, 924, 930, 939, 941, 942, 943, 944, 945, 946, 947, 948, 951, 952, 969, 970, 974, 975, 1018, 1020, 1026, 1027, 1046, 1051, 1056, 1088, 1100, 1108, 1109, 1113, 1114, 1119, 1122, 1125, 1126, 1135, 1144, 1180	Bydgoszcz
011,079, 093, 108, 134, 153, 157, 187, 250, 253, 263, 269, 274, 277, 283, 304, 338, 346, 352, 354, 379, 381, 407, 415, 427, 438, 442, 445, 482, 497, 506, 530, 568, 569, 570, 571, 573, 575, 589, 592, 600, 609, 635, 639, 680, 703, 705, 706, 709, 717, 727, 728, 736, 752, 755, 766, 767, 776, 793, 794, 827, 838, 1012, 1038, 1118, 1121, 1127, 1156, 1172	Czechowice
191, 196, 201, 216, 241, 242, 293, 298, 360, 389, 395, 403, 424, 433, 509, 510, 538, 539, 576, 577, 581, 582, 604, 750, 843, 844, 845, 857, 858, 859, 1013, 1014, 1015, 1021, 1022, 1096, 1097, 1098, 1105, 1123, 1124, 1162, 1163	Czerwieńsk
168, 246, 251, 311, 327, 347, 365, 371, 402, 406, 453, 571, 616, 617, 630, 637, 656, 671, 681, 687, 732, 760, 835, 855, 856, 925, 938, 1048, 1090, 1106, 1110, 1120, 1155, 1160	Gdynia
003, 015, 051, 155, 203, 261, 299, 300, 301, 308, 309, 310, 329, 344, 353, 385, 430, 434, 494, 501, 525, 574, 590, 605, 660, 662, 665, 666, 668, 683, 693, 694, 695, 696, 698, 699, 702, 712, 715, 726, 738, 747, 753, 754, 763, 764, 765, 777, 782, 809, 810, 814, 834, 841, 842, 847, 851, 852, 853, 914, 915, 920, 957, 958, 961, 964, 966, 972, 973, 983, 995, 1001, 1002, 1005, 1006, 1016, 1017, 1019, 1023, 1032, 1033, 1044, 1045, 1049, 1078, 1128, 1129, 1130, 1137, 1153, 1154, 1158, 1159, 1171, 1173, 1174, 1175	Katowice
012,206, 207, 209, 232, 373, 526, 546, 689, 720, 999, 1142, 1176	Kraków
182, 211, 224, 225, 265, 320, 322, 330, 819, 824, 833, 849, 976, 989, 1080, 1085, 1145	Lublin
073, 086, 101, 156, 158, 171, 222, 272, 368, 375, 380, 390, 465, 473, 474, 489, 490, 491, 492, 493, 503, 517, 531, 566, 601, 606, 607, 608, 615, 621, 631, 661, 669, 673, 674, 675, 678, 679, 682, 697, 700, 701, 708, 710, 711, 713, 718, 729, 730, 739, 740, 795, 796, 871, 872, 879, 881, 921, 1000, 1136, 1157, 1181	Łazy
260, 333, 349, 374, 384, 421, 437, 439, 440, 444, 478, 549, 551, 556, 578, 584, 586, 597, 619, 625, 627, 629, 633, 640, 642, 643, 644, 647, 648, 649, 650, 651, 652, 653, 654, 655, 657, 658, 659, 663, 664, 676, 677, 684, 686, 690, 691, 692, 704, 716, 721, 722, 723, 724, 734, 746, 748, 749, 756, 757, 758, 759, 762, 770, 771, 784, 785, 804, 806, 807, 808, 815, 817, 846, 861, 862, 866, 867, 868, 870, 873, 875, 876, 885, 886, 892, 894, 895, 931, 932, 934, 949, 953, 987, 988, 1028, 1029, 1037, 1039, 1040, 1042, 1043, 1053, 1054, 1060, 1064, 1111, 1115, 1161	Łódź
135, 162, 163, 165, 170, 173, 174, 193, 195, 198, 199, 202, 214, 218, 219, 227, 239, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 256, 258, 271, 290, 294, 295, 306, 312, 324, 325, 331, 332, 337, 343, 345, 348, 359, 361, 362, 386, 387, 388, 391, 392, 393, 394, 397, 418, 419, 423, 425, 426, 429, 446, 451, 500, 505, 508, 511, 512, 536, 537, 583, 585, 587, 593, 603, 641, 707, 737, 741, 751, 761, 813, 823, 829, 839, 887, 916, 917, 1094, 1095, 1177	Ostrów Wielkopolski
417	Poznań
001, 063, 099, 102, 125, 128, 130, 137, 144, 147, 149, 159, 175, 190, 213, 228, 231, 252, 267, 284, 363, 319, 323, 328, 369, 548, 848, 854, 863, 864, 865, 977, 990, 991, 1047, 1050, 1052, 1055, 1057, 1058, 1059, 1061, 1062, 1063, 1066, 1067, 1068, 1069, 1079, 1084, 1086, 1133, 1134, 1138, 1139, 1140, 1141, 1143, 1146, 1147, 1179	Skarżysko-Kamienna
233, 262, 399, 401, 405, 410, 412, 413, 420, 448, 454, 458, 459, 461, 462, 470, 471, 486, 487, 488, 495, 521, 522, 523, 541, 542, 543, 544, 545, 547, 552, 558, 559, 560, 565, 579, 588, 594, 595, 596, 618, 623, 624, 638, 731, 768, 772, 773, 774, 775, 790, 792, 799, 803, 831, 850, 880, 900, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 907, 909, 910, 911, 912, 913, 918, 919, 1011, 1024, 1025, 1030, 1031, 1070, 1072, 1073, 1074, 1101, 1112, 1168, 2001, 2002, 2003, 2004, 2008, 2010, 2012, 2014, 2016	Szczecin
563, 612, 822, 825, 828, 830, 893, 965, 968, 984, 1010, 1065, 1081, 1082, 1083, 1087, 1102, 1103, 1104, 1107, 1116, 1117, 1182	Warszawa
010, 014, 016, 017, 020, 023, 037, 080, 091, 092, 177, 179, 257, 259, 270, 273, 275, 282, 316, 342, 370, 376, 378, 411, 447, 449, 469, 496, 555, 561, 610, 611, 614, 622, 626, 636, 646, 800, 801, 811, 812, 816, 869, 877, 878, 882, 883, 888, 889, 890, 891, 897, 898, 899, 908, 926, 927, 928, 929, 935, 936, 937, 950, 954, 956, 959, 962, 963, 981, 982, 986, 992, 993, 994, 1003, 1004, 1034, 1035, 1041, 1075, 1076, 1077, 1089, 1091, 1092, 1093, 1099, 1131, 1132, 1148, 1149, 1150, 1151, 1152, 1164, 1165, 1166, 1167, 1170, 1178, 1183, 2000, 2005, 2006, 2007, 2009, 2011, 2013, 2015	Wrocław
094, 114, 117, 133, 140, 186, 286, 288, 307, 314, 316, 334, 335, 340, 341, 350, 355, 356, 357, 358, 367, 382, 428, 456, 464, 467, 498, 499, 513, 514, 515, 516, 519, 520, 527, 528, 529, 532, 533, 534, 535, 554, 562, 670, 688, 719, 874	Żurawica
121	Jaworzyna Śląska – muzeum	ex EP23-001